Depresja jest chorobą, w której szybkość działania leków jest kluczowa do osiągnięcia stabilizacji stanu chorego. Większość tabletek stosowanych do remisji choroby wykazuje powolny efekt terapeutyczny i nie zawsze pozwala na uzyskanie pożądanego efektu. Substancją o zdecydowanie wyższej skuteczności działania jest ketamina, która znajduje zastosowanie w chirurgii jako środek znieczulający. W ostatnich latach liczne badania dowiodły skuteczności ketaminy u pacjentów z ciężką postacią depresji. Jak wygląda terapia i na czym polega działanie tego leku?
Ketamina – czym jest i jakie posiada właściwości?
Ketamina to silna psychoaktywna substancja chemiczna. Jej farmakologiczne działanie opiera się na antagonizmie wobec receptora glutaminergicznego NMDA. Ketamina wpływa na działanie różnego rodzaju receptorów, kanałów jonowych oraz układów neuroprzekaźnikowych. Wyróżniamy dwie formy stosowania substancji;
- ketamina racemiczna – to mieszanka dwóch cząsteczek ketaminy R i S, która podawana jest w formie wlewu. Została zatwierdzona przez FDA jako środek znieczulający, w leczeniu depresji jest stosowana “off-label” jako wzmocnienie standardowego leczenia.
- esketamina – stosowana w leczeniu depresji u dorosłych pod postacią aerozolu donosowego. Jest najczęściej łączona z doustnymi lekami przeciwdepresyjnymi. Wysoka cena preparatu ogranicza możliwość jej stosowania.
Ketamina w leczeniu depresji
Liczne badania potwierdziły, że ketamina wykazuje działanie przeciwdepresyjne u chorych na tzw. dużą depresję, która nie reaguje na standardowe farmakologiczne metody leczenia. Mamy z nią do czynienia wówczas, kiedy choroba nie odpowiada na terapię co najmniej dwoma lekami przeciwdepresyjnymi o odmiennym mechanizmie działania. Odpowiednia dawka leków musi być stosowana w ściśle określonym czasie. Naukowcy przeanalizowali 21 dotychczas opublikowanych prac mówiących o wpływie ketaminy na osoby ze zdiagnozowaną depresją. Objawy depresji u pacjentów przyjmujących określone dawki ketaminy wyraźnie się złagodziły po kilku godzinach od podania pojedynczej dawki substancji. Pojedynczy wlew ketaminy zwykle wywiera szybki efekt przeciwdepresyjny, którego działanie utrzymuje się nawet przez okres kilkunastu dni. Z kolei tabletki antydepresyjne są stosowane jako leczenie pierwszego rzutu u pacjentów z rozpoznaną depresją. Często okazują się skuteczne, ale u 40% pacjentów ich efekty nie są wystarczające, a dodatkową ich wadą jest długi czas oczekiwania na pełne działanie. Leki pierwszej i drugiej generacji stosowane w terapii depresji wykazują poprawę stanu zdrowia po około 2-8 tygodniach od rozpoczęcia leczenia. W przypadku pacjentów zmagających się z ciężką postacią depresji, której towarzyszą nasilone myśli samobójcze, wskazana może być intensyfikacja leczenia polegająca na dodatkowym zastosowaniu ketaminy.
Działania niepożądane ketaminy
Działania niepożądane związane z leczeniem ketaminą, tak jak w przypadku każdego leku, mogą wystąpić, lecz najczęściej mają charakter przejściowy. Obserwuje się, że ustępują po krótkim czasie – zwykle w dniu zabiegu. Z tego powodu ketamina musi być podawana pod ścisłą kontrolą lekarza. Do mogących wystąpić działań niepożądanych należą:
- dysocjacja – uczucie oderwania od własnego ciała,
- halucynacje,
- zaburzenia percepcji wzrokowej, słuchowej, dotykowej oraz czasowej,
- zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi,
- nudności i wymioty,
- zawroty głowy,
- pobudzenie, splątanie,
- wysypka.
Przeciwwskazaniem do podania ketaminy są między innymi: nieustabilizowane ciśnienie tętnicze, arytmia, niestabilna dławica piersiowa, niedawny zawał serca lub udar mózgu, tętniak, stany manii i psychozy.
Ketamina to prawdziwy przełom w leczeniu depresji. Z uwagi na całkowicie odmienny mechanizm działania otwiera nowe możliwości dla wielu pacjentów. Dzięki szybkości działania szczególnie dobrze sprawdza się w przypadku depresji lekoopornej z towarzyszącymi myślami samobójczymi.
W naszym gabinecie w leczeniu depresji lekoopornej stosujemy ketaminę. Skuteczność tej terapii wynosi ponad 70%. Leczenie ketaminą polega na podaniu 6 dawek leku w postaci infuzji dożylnych. Procedura trwa 2 tygodnie, następnie stosowana jest terapia podtrzymująca. Podczas terapii zaleca się również pacjentowi przyjmowanie leków antydepresyjnych i/lub korzystanie z psychoterapii.
