Skąd bierze się depresja?
Wiedza na temat na etiologii zaburzeń depresyjnych jest coraz bardziej obszerna, ale nadal wielu badaczy pracuje nad wyjaśnieniem ich przyczyn i konstruowaniem nowych metod terapeutycznych ukierunkowanych na konkretne mechanizmy patofizjologiczne. Obecnie wiemy już, że dysregulacja w obrębie neuroprzekaźników takich jak serotonina, dopamina czy noradrenalina, nie jest jedynym mechanizmem powstawania objawów depresyjnych. Wyniki badań wskazują, że centralnym punktem w patofizjologii depresji mogą być zaburzenia układu glutaminergicznego, który odpowiada m.in. za regulację pobudzenia i hamowania aktywności rejonów mózgu kluczowych dla występowania objawów afektywnych. Za neurobiologiczne podłoże depresji, w tym związanych z nią deficytów poznawczych, można uznać dysfunkcje w takich obszarach mózgu jak kora przedczołowa, kora zakrętu obręczy, kora wyspy, hipokamp oraz ciało migdałowate. Do czynników biologicznych mogących przyczyniać się do wystąpienia depresji należą również:
- zaburzenia gospodarki hormonalnej – np. niedoczynność tarczycy czy przewlekle podwyższony poziom kortyzolu,
- predyspozycje genetyczne – szacuje się, że dziedziczność depresji (czyli udział genów w ryzyku rozwoju choroby) wynosi od 30% do 40%. Oznacza to, że osoby, które mają bliskich krewnych cierpiących na depresję, mogą być bardziej narażone na jej rozwój, szczególnie w okolicznościach trudnych wydarzeń życiowych.
- zmniejszona ekspozycja na światło słoneczne.
Przyczyny psychologiczne obejmują traumatyzujące doświadczenia w okresie dzieciństwa, trudne wydarzenia życiowe (np. rozstanie, śmierć bliskiej osoby), problemy w relacjach interpersonalnych, poczucie braku wsparcia społecznego, wykształcenie negatywnych schematów myślowych. Najczęściej rozwój depresji jest spowodowany nałożeniem się na siebie kilku wymienionych czynników.
Objawy depresji
Objawy depresji narastają powoli i często są trudne do rozpoznania w początkowym stadium. Wydarzenia, osoby lub przedmioty, które jeszcze niedawno były źródłem radości przestają mieć znaczenie i zaczynają być obojętne. Dotychczasowe zainteresowania i pasje tracą na atrakcyjności, zaczynają natomiast dominować smutek, apatia i anhedonia, czyli trudność z odczuwaniem radości, przyjemności. Do innych symptomów depresji należą:
- myśli depresyjne – dotyczące negatywnej oceny swojej osoby, pesymistycznej wizji przyszłości, poczucia bezradności, beznadziejności i braku sensu życia,
- spadek napędu psychoruchowego – spowolnienie myślenia i tempa wypowiedzi, odczuwanie długotrwałego zmęczenia psychofizycznego, brak motywacji do podejmowania działań,
- zaburzenia rytmu okołodobowego oraz objawy somatyczne – zaburzenia snu, apetytu i zamiany masy ciała,
- spadek libido,
- myśli o śmierci i zachowania samobójcze.
Jak diagnozujemy depresję?
Depresję rozpoznajemy przede wszystkim na podstawie wywiadu i badania psychiatrycznego. W niektórych sytuacjach klinicznych, mogą być przydatne dodatkowe badania, np. laboratoryjne. W procesie diagnozowania depresji istotne jest rozpoznanie możliwych współistniejących zaburzeń, takich jak: uzależnienia od substancji psychoaktywnych, zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości, schorzenia somatyczne, a także neuroatypowości (ADHD, ASD).
Leczenie depresji w KeyClinic
Skuteczne leczenie zaburzeń depresyjnych wymaga kompleksowego podejścia. Najlepsze efekty przynosi połączenie farmakoterapii (szczególnie w przypadku zaburzeń o wyraźnie endogennych uwarunkowaniach) i psychoterapii.
Leczenie farmakologiczne
Większość leków przeciwdepresyjnych, działa poprzez zwiększenie stężeń serotoniny, noradrenaliny, dopaminy w mózgu. Te neuroprzekaźniki są kluczowe dla regulacji nastroju i lęku, a zwiększenie ich poziomu wiąże się z redukcją objawów depresyjnych. Badania pokazują także, że leki przeciwdepresyjne mogą zmieniać sposób przetwarzania informacji emocjonalnych. Na przykład, mogą one zwiększać skłonność do pozytywnego odbierania bodźców emocjonalnych, co jest szczególnie istotne w depresji, która, jak wiemy, związana jest z negatywnym przetwarzaniem informacji. Ponadto, leki przeciwdepresyjne wpływają na aktywność mózgu, szczególnie w obszarach związanych z regulacją emocji i nastroju takich jak kora przedczołowa i układ limbiczny. Pełny efekt terapeutyczny pojawia się zwykle kilka tygodni po włączeniu leku przeciwdepresyjnego. Taki czas jest konieczny do wywołania zmian w funkcjonowaniu synaps i plastyczności neuronalnej, które wspierają długotrwałą poprawy nastroju.
Psychoterapia
Psychoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu depresji, umożliwiając pacjentom eksplorację zarówno obecnych myśli i emocji, jak i przeżyć z przeszłości, które mogą przyczyniać się do utrzymywania się objawów depresyjnych. Jednym z najważniejszych elementów terapii jest relacja terapeutyczna, oparta na zaufaniu i empatii, która pozwala pacjentowi pracować nad swoimi trudnościami w bezpiecznym środowisku. W procesie terapeutycznym pacjent uczy się rozpoznawać i zmieniać negatywne schematy myślenia, które utrwalają objawy depresyjne. Terapia pomaga również w zrozumieniu i modyfikacji reakcji emocjonalnych, co umożliwia bardziej konstruktywne radzenie sobie z codziennymi wyzwaniami. Dzięki terapii pacjent zdobywa umiejętności lepszego komunikowania swoich potrzeb i emocji, co sprzyja poprawie relacji z innymi ludźmi. Jest szczególnie ważne, ponieważ depresja często prowadzi do izolacji i osamotnienia. W procesie terapeutycznym istotne jest również wzmocnienie poczucia własnej wartości i sprawczości osoby chorej oraz wspieranie jej w podejmowaniu działań ukierunkowanych na poprawę swojego samopoczucia.
Depresja lekooporna
W KeyClinic specjalizujemy się m.in. w leczeniu depresji lekoopornej. O depresji lekoopornej mówi się, gdy objawy nie reagują na przynajmniej 2 leki doustne leki przeciwdepresyjne z różnych grup, stosowane przez odpowiedni czas (z reguły 6-8 tygodni). Poza standardową farmakoterapią i psychoterapią oferujemy szeroki wachlarz metod terapeutycznych: indywidualnie dobraną farmakoterapię z zastosowaniem leków off-label i preparatów sprowadzanych w ramach importu docelowego, ketaminę we wlewach dożylnych wraz z psychoterapią [szczegółowe informacje], przezczaszkową stymulację magnetyczną (TMS) [szczegółowe informacje] oraz połączenie tych metod [szczegółowe informacje]. Umożliwiamy również wykonanie badania farmakogenetycznego [szczegółowe informacje], które może być pomocne w dobraniu odpowiedniej farmakoterapii.