Depresja lekooporna stanowi istotny problem terapeutyczny w psychiatrii. Brak odpowiedzi na konwencjonalne leczenie przeciwdepresyjne zmusza do szukania innych skutecznych sposobów terapii. Jednym z nich jest ketamina – lek powszechnie stosowany w anestezjologii. Jak wykazują liczne badania oraz doświadczenie kliniczne, skuteczność terapii ketaminowej jest niezwykle wysoka.
Co to jest depresja lekooporna?
Depresja lekooporna stanowi ogromne wyzwanie terapeutyczne. Pomimo szerokiego rozpowszechnienia wśród pacjentów cierpiących na chorobę afektywną jednobiegunową (ChAJ) oraz chorobę afektywną dwubiegunową (CHAD), jej definicja nie została dokładnie sprecyzowana. Najczęściej depresja lekooporna jest rozpoznawana u pacjentów, którzy nie osiągnęli remisji po leczeniu epizodu depresyjnego przy pomocy dwóch leków przeciwdepresyjnych z różnych grup, stosowanych w ściśle określonej dawce przez określony czas.
Jakie mogą być przyczyny lekooporności depresji?
Oporność na leczenie depresji może wynikać z:
- błędnego rozpoznania choroby afektywnej jednobiegunowej u pacjentów cierpiących na chorobę afektywną dwubiegunową,
- współwystępowania innych zaburzeń psychicznych np. zaburzeń osobowości, zaburzeń lękowych,
- opóźnionego rozpoznania depresji,
- niestosowania się do zaleceń lekarza psychiatry,
- współwystępowania chorób somatycznych, zwłaszcza zaburzeń endokrynologicznych np. niedoczynności tarczycy,
- nieprawidłowego dawkowania leków przeciwdepresyjnych lub zbyt krótkiego okresu terapii.
Czym objawia się depresja lekooporna?
Objawy depresji lekoopornej są takie same jak w przypadku epizodu depresyjnego. Różnicę stanowi brak poprawy samopoczucia pacjenta po licznych próbach leczenia przeciwdepresyjnego. Pacjenci skarżą się na obniżenie nastroju, problemy z koncentracją uwagi, zmniejszenie energii oraz utratę zdolności odczuwania przyjemności. Poza tym do charakterystycznych objawów depresji należą również zaburzenia snu oraz apetytu, a także wszechogarniające poczucie winy i widzenie przyszłości w czarnych barwach. Pacjenci mogą przejawiać myśli oraz tendencje samobójcze.
Leczenie depresji lekoopornej
Szacuje się, że nawet 30 % pacjentów leczonych z powodu depresji nie reaguje na terapię za pomocą konwencjonalnych leków przeciwdepresyjnych. U takich osób poprawę mogą przynieść następujące strategie postępowania:
- podjęcie adekwatnego leczenia psychoterapeutycznego mającego na celu identyfikację możliwych przyczyn depresji oraz ich eliminację
- zwiększenie dawki i czasu terapii lekiem przeciwdepresyjnym,
- zmiana stosowanego leku przeciwdepresyjnego na preparat o innym mechanizmie działania,
- łączenie dwóch leków przeciwdepresyjnych w trakcie terapii,
- dołączenie kolejnego leku, który nie wykazuje działania przeciwdepresyjnego np. atypowych leków przeciwpsychotycznych, hormonów tarczycy, stabilizatorów nastroju, ketaminy, esketaminy,
- strategie niefarmakologiczne – terapia elektrowstrząsowa, TMS, stymulacja nerwu błędnego.
Terapia ketaminowa – szansa dla pacjentów z depresją lekooporną?
Ketamina to substancja wykazująca działanie przeciwbólowe, amnestyczne oraz nasenne. Od wielu lat jest z powodzeniem wykorzystywana w anestezjologii. Jednak to nie jedyne zastosowanie tego leku. Liczne badania randomizowane wykazały skuteczność ketaminy w leczeniu depresji lekoopornej. Lek w przeciwieństwie do innych preparatów przeciwdepresyjnych, charakteryzuje się bardzo szybkim początkiem działania. Objawy depresji mogą ulec zmniejszeniu już po pierwszej iniekcji. Schemat leczenia polegający na podaniu 12 dawek ketaminy w przeciągu 10 tygodni z późniejszą terapią podtrzymującą, daje najlepsze efekty.
W naszym gabinecie w terapii depresji lekoopornej stosujemy ketaminę oraz jej enancjomer – esketaminę. Skuteczność leczenia jest wysoka – 70% pacjentów uzyskuje remisję lub znaczną poprawę objawów depresji.
